NEW Những Ví Dụ Về Từ Nhiều Nghĩa Và Hiện Tượng Chuyển Nghĩa Của Từ

Mục lục

I. Khái niệm từ nhiều nghĩa II. Một số cách phân loại từ nhiều nghĩa III. Phương pháp cấu tạo từ nhiều nghĩa

Một từ có thể có nhiều nghĩa khác nhau, tùy thuộc vào ngữ cảnh trong câu. Tuy nhiên, cách phân biệt nghĩa chính và nghĩa phụ lại vô cùng phức tạp và khó hiểu.

Bạn đang xem: Ví dụ về Từ Nhiều Nghĩa

Tiếng Việt là một trong những ngôn ngữ phức tạp nhất trên thế giới. Lý do là vì sự đa dạng của các từ và sự kết hợp. Ngoài việc có nhiều phép tu từ, tiếng Việt còn gây khó khăn cho nhiều người khi một từ có thể mang nhiều nghĩa khác nhau. Nó cũng được sử dụng trong nhiều trường hợp khác nhau. Để hiểu hơn về từ nhiều nghĩa cũng như cách phân biệt các nghĩa với nhau, mời các bạn cùng đọc bài viết dưới đây của nhavan.vn nhé!

I. Khái niệm từ nhiều nghĩa

Từ nhiều nghĩa hay từ nhiều nghĩa là từ có nhiều nghĩa biểu thị các đặc điểm, thuộc tính khác nhau của một sự vật. Hiện tượng đa nghĩa được quan sát thấy trong hầu hết các ngôn ngữ trên thế giới.

Trong tiếng Việt, từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hoặc nhiều nghĩa chuyển. Và các nghĩa của từ luôn liên quan đến nhau. Hay nói cách khác, một từ có thể gọi tên nhiều sự vật, hiện tượng, biểu thị nhiều khái niệm thì từ đó được gọi là từ nhiều nghĩa.

Một từ thường có một nghĩa gốc và nhiều nghĩa phụ

Thông thường, những từ có nhiều nghĩa sẽ có một nghĩa đen và một hoặc nhiều nghĩa bóng:

1. Theo nghĩa đen

Là nghĩa chính, nghĩa gốc của từ. Ý nghĩa văn học là trực tiếp, gần gũi, quen thuộc, dễ hiểu và thông thường nó không hoặc ít phụ thuộc vào ngữ cảnh.

2. Nghĩa bóng

Nghĩa theo sau (nghĩa chuyển, nghĩa ẩn dụ), được suy ra từ nghĩa đen. Để hiểu ý nghĩa chính xác của một từ được sử dụng, người ta phải tìm nghĩa trong ngữ cảnh nhất định.

Ngoài ra, cũng có một số từ mang tính chất trung gian giữa nghĩa đen và nghĩa bóng đang chuyển dần từ nghĩa đen sang nghĩa bóng.

Ví dụ 1: Từ “đi” là từ nhiều nghĩa, có nghĩa là di chuyển bằng hai chân như trong câu “Hôm nào em cùng anh đi học”. Nhưng nó cũng có nghĩa là cái chết như trong câu “Người ra đi không lời”

Ví dụ 2: “Ăn” là một từ có nhiều nghĩa, chẳng hạn như:

Ăn cơm: Đưa cơm / thức ăn vào miệng để nuôi cơ thể

Lễ ăn hỏi: Đến chúc mừng và chung vui cùng cô dâu chú rể trong ngày cưới.

Da bị cháy nắng: Da hấp thụ ánh nắng để xâm nhập, nhiễm trùng.

Ăn ảnh: Vẻ đẹp được tôn lên qua những bức ảnh khi chụp.

Sông ăn ra biển: Trải ra, hướng ra biển.

3. Nguyên nhân tồn tại từ nhiều nghĩa

Sở dĩ có sự tồn tại của từ nhiều nghĩa là do số lượng từ nhiều trong khi số lượng khái niệm mang nhiều sắc thái nghĩa tương tự nhau, mặc dù không trùng hợp. Hiện tượng từ nhiều nghĩa tồn tại ở cả từ thực và từ hư cấu, mặc dù những từ hư cấu (như từ: do, vì, vì, đó, v.v.) là những từ trừu tượng, không dễ phát triển nghĩa.

II. Một số cách phân loại từ nhiều nghĩa

1. Nghĩa gốc và nghĩa dịch

Trong cách phân chia này, người ta dựa vào tiêu chí nguồn gốc của nghĩa. Nghĩa là, nghĩa gốc là nghĩa trước, nghĩa chuyển là những nghĩa được hình thành sau và dựa trên cơ sở của nghĩa gốc. Tuy nhiên, xét về khả năng ứng dụng, nghĩa gốc không phải lúc nào cũng phổ biến nhất.

Ví dụ, từ “bạc”:

(1) Kiếp bạc: Mong manh, đạm bạc, không trọn vẹn

(2) Lễ phản bội: Sơ sài, sơ sài.

(3) Sống chung với cha mẹ: Không nhớ ơn, không giữ được trọn đạo hiếu trước sau.

Xem thêm: Tả Chiếc Áo Sơ Mi Em Mặc Đến Lớp Hôm Nay Văn mẫu lớp 4 Tả Chiếc Áo Em Mặc Đến Lớp Hôm Nay

Trong ví dụ trên, nghĩa (1) của từ “bạc” là nghĩa từ nguyên của từ gốc Hán. Nghĩa (2) và (3) đều xuất phát từ nghĩa (1). Tuy nhiên, trong tiếng Việt hiện đại, nghĩa (3) là nghĩa phổ biến nhất và được sử dụng nhiều nhất.

Một từ có thể có nhiều nghĩa khác nhau

2. Ý nghĩa vĩnh viễn và ý nghĩa không vĩnh viễn

Căn cứ vào nghĩa của từ có thực sự ổn định, thống nhất hay chỉ đúng trong những tình huống nhất định mới có thể phân biệt được nghĩa. Nói cho dễ hiểu, một nghĩa được coi là nghĩa vĩnh viễn, nếu nó đã đi vào một cấu trúc chung ổn định. Nghĩa không vĩnh viễn là nghĩa rất hay được dùng trong ngôn ngữ giao tiếp ám chỉ, ngụ ngôn hay trong ẩn dụ, hoán dụ.

Chẳng hạn trong câu: “Em đi học trong tà áo trắng, có tiếng chim hót Từng cơn gió vờn trên mái tóc, bao kỉ niệm vui buồn tràn về”.

Trong câu trên, từ “áo trắng” là dùng để chỉ học sinh nữ. Và trong thực tế, nó chỉ có nghĩa này trong một số trường hợp nhất định. Từ đó có thể nói từ “áo trắng” có nghĩa là không trường tồn.

III. Phương pháp cấu tạo từ nhiều nghĩa

1. Phương thức ẩn dụ

Ẩn dụ là một biện pháp tu từ chuyển tên dựa trên sự liên tưởng, so sánh các khía cạnh, thuộc tính, … giống nhau giữa các đối tượng được đặt tên.

Ví dụ, từ “lá”. Thông thường “lá” được dùng theo nghĩa gốc để chỉ bộ phận của cây, thường là trên cành, ngọn cây, phần lớn là mỏng. Tuy nhiên, khi từ “lá” được mở rộng ra các nghĩa như lá gan, lá đơn, lá cờ,… Cách dịch trên cũng có lý do tương tự, chẳng hạn cờ là vật bằng vải, có bề mặt mỏng như lá.

2. Phương pháp ẩn dụ

Phép hoán dụ là phương thức chuyển nghĩa của từ bằng cách chuyển tên từ sự vật, hiện tượng này sang tên gọi khác, dựa trên mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng.

Ví dụ, từ “White House” sẽ được hiểu theo nghĩa thông thường là từ dùng để chỉ chính quyền của tổng thống đương nhiệm Hoa Kỳ. Tuy nhiên, theo một nghĩa khác, đây là từ để chỉ một ngôi nhà được sơn màu trắng.

Một từ thường có một nghĩa gốc và nhiều nghĩa phụ

IV. Cách phân biệt từ nhiều nghĩa và từ đồng nghĩa

Từ đồng âm là những từ có âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau. Trong khi, từ nhiều nghĩa là từ mang nghĩa gốc và một hoặc nhiều nghĩa, các nghĩa của từ nhiều nghĩa luôn có quan hệ với nhau.

Cụ thể hơn, từ nhiều nghĩa khác với từ đồng âm ở chỗ những từ nhiều nghĩa thường có chung một nghĩa, hay nói cách khác là chúng có chung một nguồn gốc, rồi tách ra như hiện nay.

Qua bài viết này, nhavan.vn mong rằng các bạn có thể dễ dàng phân biệt được nghĩa của các từ cũng như nhận biết được từ nào là từ nhiều nghĩa, từ đồng âm. Từ đó có cách dùng từ phù hợp và đúng đắn trong mỗi câu.

Thể loại: Chung